Η Γόρτυνα ήταν αρχαία πόλη της Κρήτης, η οποία αποτελούσε την πρωτεύουσα της Κρήτης κατά την Ρωμαϊκή εποχή. 45 χλμ. από την πόλη του Ηρακλείου, βρίσκεται στην καρδιά της εύφορης πεδιάδας του νησιού, τη Μεσαρά.

Η  πόλη αναπτύχθηκε κατά μήκος του Ληθαίου ποταμού. Το όνομά της το πήρε σύμφωνα με μία παράδοση, από τον Γόρτυνα, γιό του Ραδάμανθυ, του βασιλιά της Φαιστού και αδερφού του Μίνωα, ο οποίος και την ίδρυσε.

Μετά τη Ρωμαϊκή κατάκτηση της Κρήτης το 67 π.Χ., η Γόρτυνα, φιλικά προσκείμενη στη Ρώμη, πήρε τη θέση της πρωτεύουσας της Κρήτης από την μέχρι τότε πρωτεύουσα Κνωσό. Η Γόρτυνα  ανακηρύχτηκε πρωτεύουσα της ρωμαϊκής επαρχίας Κρήτης και Κυρηναϊκής, θέση την οποία διατήρησε μέχρι την αραβική κατάκτηση το 828 μ.Χ. Μνημειώδη οικοδομήματα, πολυάριθμα αγάλματα, πολυτελή εισηγμένα αντικείμενα και πλούσιες ταφές μαρτυρούν τον κοσμοπολίτικο χαρακτήρα της πόλης και την ευμάρεια των κατοίκων της.

Στους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, η Γόρτυνα αποτέλεσε αρχιεπισκοπική έδρα και συνέβαλε καθοριστικά στην επικράτηση του χριστιανισμού στο νησί.

Η παρακμή της ήλθε στα τέλη του 8ου αι., όταν ισχυροί σεισμοί και οι εντεινόμενες επιδρομές των Αράβων πειρατών, ανάγκασαν τον πληθυσμό να καταφύγει στους οχυρωμένους οικισμούς των γύρω υψωμάτων.

Στο επισκέψιμο κομμάτι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα ευρήματα είναι ο πρωτοχριστιανικός ναός του Αγίου Τίτου, του 6ου αιώνα μ.Χ.

Αν φτάσετε εδώ,  αξίζει να περιηγηθείτε  στα ερείπια της πόλης που βρίσκονται διάσπαρτα μεταξύ των αιωνόβιων ελαιώνων, νότια του αμαξωτού δρόμου.