Επισκεφτείτε το χωριό που στο παρελθόν αποτέλεσε θέρετρο των Βενετών, περιηγηθείτε στα σοκάκια, στην κεντρική πλατεία και στις παραδοσιακές γειτονιές και θαυμάστε τα επιβλητικά βενετσιάνικα αρχοντικά. Ταξιδέψτε στον χρόνο και στην ιστορία μέσα από μινωικά πατητήρια, βυζαντινές εκκλησίες και φάμπρικες, καθένα από τα οποία έχει να σας διηγηθεί τη δική του ιστορία. Ακολουθήστε τη διαδρομή προς το φαράγγι του Βενεράτου που διασχίζεται από τον ποταμό Απόλλωνα και απολαύστε τη φύση στο έπακρο, συναντώντας αγριοπερίστερα, καταρράκτες και νερόμυλους. Επισκεφτείτε στο τέλος μίας καταπράσινης διαδρομής το μοναστήρι της Παναγίας Παλιανής με την αιωνόβια Μυρτιά στην αυλή της. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε παστίτσιο, μουσακά, γεμιστά και κρέας στα κάρβουνα στην ταβέρνα του χωριού ή να προμηθευτείτε κρίθινο παξιμάδι, καλιτσούνια και βουτήματα από τον φούρνο. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει το παραδοσιακό κρητικό πανηγύρι στις 14 Αυγούστου.

Μνημεία

• Πάρκο Γλυπτών. Στο Βενεράτο διεξάγεται κάθε δύο χρόνια το Διεθνές Συμπόσιο Γλυπτικής. Λίγο πριν την είσοδο του χωριού θα συναντήσετε το Πάρκο Γλυπτών, όπου θα δείτε διάφορα γλυπτά που έχουν φιλοτεχνηθεί στο πλαίσιο της διοργάνωσης.
• Οικία Σακαλάκη.  Χτισμένη στην κορυφή ενός βράχου, προσφέροντας ανεμπόδιστη θέα προς την πεδιάδα. Το επιβλητικό κτίριο ανήκει στον τύπο του πυργόσπιτου, φέρει στοιχεία της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του 19ου-20ου αιώνα και έχει κηρυχθεί ως διατηρητέο μνημείο. 
• Βενετσιάνικο Μέγαρο Σεράι.  Στο νοτιοανατολικό τμήμα του χωριού, σώζεται, υπό κατάρρευση δυστυχώς, οικία που το εξώθυρο της άνηκε στο Βενετσιάνικο Μέγαρο, «Σεράι».
• Οικία Χελιδόνη. Αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του 19ου-20ου αιώνα. Δείτε στο ισόγειο του σπιτιού το σωζόμενο κτιστό πατητήρι.
• Οικία Τσαγκαραντώνη.  Ιστορική οικία που άνηκε στον Καπετάν Τσαγκαραντώνη (1843-1937), ο οποίος έλαβε μέρος στην επανάσταση του 1866-1869. Εκλέχθηκε Δήμαρχος στον διευρυμένο Δήμο Δαφνών, την αυτόνομη περίοδο της Κρητικής Πολιτείας κατά το χρονικό διάστημα 1898-1910.
• Αρχαία Πατητήρια στη θέση Μαγκανά. Ανεβαίνοντας τον λόφο από τη βορειοδυτική πλευρά της Μονής Παλιανής θα συναντήσετε μία σειρά λαξευμάτων πάνω στον φυσικό βράχο, που η κατασκευή τους παραπέμπει σε εγκατάσταση πατητηριών κρασιού. 
• Κρήνη του Αγίου Μάμα. Στον δρόμο προς την Ιερά Mονή Παλιανής  δροσιστείτε στην κρήνη του Αγίου Μάμα. Σε πολύ κοντινή απόσταση βρίσκεται και το ομώνυμο εκκλησάκι.

Διαδρομές Φυσικού Κάλλους

Φαράγγι Βενεράτου

Περπατήστε το καταπράσινο φαράγγι του Βενεράτου που ξεκινάει από την Αγία Ειρήνη και καταλήγει στο εκκλησάκι του Αγίου Φανουρίου που είναι χτισμένο κάτω από τον βράχο. Δροσιστείτε στον ποταμό Απόλλωνα που διαπερνά το φαράγγι και προχωρήστε, θαυμάζοντας την πυκνή βλάστηση ώσπου να συναντήσετε τον παλιό νερόμυλο. Αφού περάσετε το σημείο όπου το φαράγγι στενεύει και τα τοιχώματά του υψώνονται έως και 25 μ., θα συναντήσετε τη σπηλιά Γρα Σπηλιάρα, όπου φωλιάζουν πολλά αγριοπερίστερα, καθώς και εντυπωσιακούς καταρράκτες. Θα πρέπει, ωστόσο, να λάβετε υπόψιν σας ότι παρά το γεγονός ότι το φαράγγι είναι μικρό σε μήκος σε κάποια σημεία είναι αρκετά δύσβατο, οπότε αν επιθυμείτε να το περάσετε ζητήστε τη βοήθεια των έμπειρων κατοίκων του χωριού.

Μονές – Ναοί

• Eκκλησάκι Αγίου Ιωάννη.  Βρίσκεται ανατολικά από την κεντρική πλατεία και χτίστηκε επί Νικηφόρου Φωκά. Εκεί, θα έχετε την ευκαιρία να κάτσετε στο παγκάκι των ερωτευμένων που φιλοτεχνήθηκε στο πλαίσιο του διεθνούς συμποσίου γλυπτικής και να απολαύσετε την ανεμπόδιστη θέα προς τους απέραντους ελαιώνες και αμπελώνες και προς τα Λασιθιώτικα όρη.
• Μονή Παναγίας Παλιανής .  Σε υψόμετρο 280 μ. , θα αντικρίσετε μία από τις παλαιότερες μονές της Κρήτης (6ος αιώνας). Το όνομα της συνδέεται με την ονομασία Παλιά Μονή, που με το πέρασμα των αιώνων έγινε Παλιανή. Σύμφωνα όμως με μία άλλη εκδοχή, το όνομά της συνδέεται με την αρχαία πόλη Απολλωνία που λέγεται ότι ήταν κτισμένη εκεί κοντά. Το μοναστήρι αναπτύσσεται γύρω από μια μεγάλη αυλή με πολύχρωμα λουλούδια, στο κέντρο της οποίας βρίσκεται ο κεντρικός ναός, μια τρίκλιτη βασιλική του 14ου αιώνα, ενώ υπάρχει κι ένα μικρό παρεκκλήσι. Στο ίδιο μέρος μπορείτε να επισκεφτείτε και το μουσείο που φιλοξενεί εικόνες, ιερά κειμήλια και διάφορα βιβλία μεγάλης ιστορικής και αρχαιολογικής αξίας. Τέλος, δείτε από κοντά τη Μυρτιά που σύμφωνα με τη θρησκευτική παράδοση είναι θαυματουργή και στον περιπλεγμένο κορμό της βρέθηκε η εικόνα της Παναγίας.
• Άγιος Φανούριος Είναι χτισμένος στην είσοδο του ομώνυμου φαραγγιού κάτω από έναν εντυπωσιακό βράχο. Συνδυάστε την επίσκεψή σας με μία βόλτα στη φύση, στις όχθες του ποταμού Απόλλωνα ανάμεσα σε πυκνή βλάστηση.  Πολύ κοντά στον ναό θα δείτε πηγή με αρκετό νερό.
• Άγιος Νικόλαος Δεσπόζει στην κορυφή ενός βράχου ανάμεσα στο Βενεράτο και στη Μονή Παλιανής, όπου στο παρελθόν ήταν η ακρόπολη της παλιάς πόλης Πάλα. Ανεβείτε στα σκαλιστά σκαλοπάτια και θαυμάστε την ανεμπόδιστη θέα προς όλες τις κατευθύνσεις.

Γαστρονομία

Στο Βενεράτο η κύρια ενασχόληση των κατοίκων αποτελεί η αμπελοκαλλιέργεια και η ελαιοκομία. Δοκιμάστε, λοιπόν, στην ταβέρνα του χωριού κρασί ή ρακή συνοδευόμενα παραδοσιακά φαγητά φτιαγμένα, όπως παστίτσιο, μουσακά, γεμιστά, ντολμαδάκια αυγολέμονο και διάφορα κρέατα ψημένα στα κάρβουνα. Επισκεφτείτε κάποιο από τα ρακοκάζανα της περιοχής για να δείτε από κοντά τον τρόπο παρασκευής της τσικουδιάς, να δοκιμάσετε, αλλά και να διασκεδάσετε μαζί με ντόπιους. Τέλος, περιηγηθείτε σε κάποιο οινοποιείο και ζήστε μία απίστευτη οινική εμπειρία, δοκιμάζοντας διάφορες ποικιλίες κρασιού που προέρχονται από βιολογικές καλλιέργειες.

Οικοτεχνία-Παραδοσιακά Επαγγέλματα

Περιηγηθείτε στα σοκάκια του χωριού και ανακαλύψτε παραδοσιακές πτυχές της καθημερινής ζωής που θα σας μεταφέρουν πίσω στον χρόνο! Επισκεφτείτε ανθρώπους που ασκούν μέχρι και σήμερα με αγάπη και μεράκι επαγγέλματα που τείνουν να εξαφανιστούν. Δείτε από κοντά την κατασκευή ξυλόγλυπτων αντικειμένων και συναντήστε αγιογράφους και κοσμηματοποιούς που θα σας μιλήσουν με μεγάλη προθυμία για την τέχνη και τα προϊόντα τους!